Posłaniec Boży, który jest samym Bogiem
Równie niezwykłe są te fragmenty Starego Testamentu, w których mowa jest o „Aniele Bożym”.
Jest całkiem oczywiste, że ta istota to sam Bóg, ale równie oczywiste jest, że należy ją odróżnić od Boga. Biblia objawia nam tutaj już ideę nowotestamentowego posłannictwa Jednorodzonego Syna, gdzie Bóg posyła Boga.
Wyjaśnić trzeba, że słowo „anioł” znaczy „zwiastun” lub „posłany”, zatem określenie „anioł Boży” należy rozumieć jako „POSŁANY PRZEZ JAHWE”.
W Pierwszej Księdze Mojżeszowej 16, 7-14 czytamy, że niewolnicy Hagar, która uciekła od Abrahama i Sary, „Anioł Boży” rozkazał powrócić. Później okazuje się, że to sam Bóg przemawia do Hagar, która nazwała to miejsce spotkania: „Tyś Bóg, który mnie widzisz”. Osoba posłana przez Boga była Bogiem samym!
„I znalazł ją Anioł Pański przy źródle wód na pustyni, przy źródle na drodze do Szur i rzekł: (…) Na to rzekł do niej Anioł Pański: (…) Rzekł jeszcze do niej Anioł Pański: (…) Nadto rzekł do niej Anioł Pański: Oto poczęłaś i urodzisz syna, i nazwiesz go Ismael, bo Pan usłyszał o niedoli twojej. I nazwała Pana, który mówił do niej: Tyś Bóg, który mnie widzi, bo mówiła: Wszak oglądałam tutaj tego, który mnie widzi! Dlatego nazwano tę studnię Studnią Żyjącego, który mnie widzi”. 1 Moj 16, 7-14
Nieco później w tej samej Księdze również i Abraham spotkał się z Aniołem Bożym, kiedy to sam ten Anioł przecież powstrzymał go przed zabiciem syna Izaaka (1 Moj 22,11 – 15). Abraham nazwał to miejsce „Jahwe zaopatruje” (w.14) bowiem rozpoznał w niebiańskim posłańcu samego Boga.
„(1)Po tych wydarzeniach wystawił Bóg Abrahama na próbę i rzekł do niego: (…) A gdy przybyli na miejsce, o którym mu Bóg powiedział, zbudował tam Abraham ołtarz i ułożył drwa. Potem związał syna swego Izaaka i położył go na ołtarzu na drwach. I wyciągnął Abraham swoją rękę, i wziął nóż, aby zabić syna swego. Lecz Anioł Pański zawołał nań z nieba i rzekł: Abrahamie! Abrahamie! A on rzekł: Otom ja! I rzekł: Nie podnoś ręki na chłopca i nie czyń mu nic, bo teraz wiem, że boisz się Boga, gdyż nie wzbraniałeś się ofiarować MI jedynego syna swego. (…) I nazwał Abraham to miejsce: Pan zaopatruje. (…) Potem zawołał Anioł Pański powtórnie z nieba na Abrahama, mówiąc: Przysiągłem na siebie samego, mówi Pan: Ponieważ to uczyniłeś i nie wzbraniałeś się ofiarować mi jedynego syna swego, będę ci błogosławił obficie i rozmnożę tak licznie potomstwo twoje jak gwiazdy na niebie i jak piasek na brzegu morza, a potomkowie twoi zdobędą grody nieprzyjaciół swoich, (18): i w potomstwie twoim błogosławione będą wszystkie narody ziemi za to, że usłuchałeś głosu mego”. 1 Moj 22,1-18
Zwróć tutaj uwagę na bardzo ciekawą obietnicę, którą daje Anioł, zaczynającą się od słów: „Przysięgam na siebie samego, mówi Pan” (w.16). Posłany przez Boga Posłaniec – był samym Bogiem!
Ten sam Anioł występuje jeszcze wiele razy w Starym Testamencie i zawsze stwierdza się, że Bożym posłańcem jest Bóg.
To właśnie Anioł Boży mówi do Mojżesza z płonącego krzewu: „Jam jest Bóg ojca twego”:
„(2) Wtem ukazał mu się Anioł Pański w płomieniu ognia ze środka krzewu; i spojrzał, a oto krzew płonął ogniem, jednakże krzew nie spłonął. Wtedy rzekł Mojżesz: Podejdę, aby zobaczyć to wielkie zjawisko, dlaczego krzew się nie spala. Gdy Pan widział, że podchodzi, aby zobaczyć, zawołał nań Bóg spośród krzewu i rzekł: Mojżeszu! Mojżeszu! A on odpowiedział: Oto jestem! Wtedy rzekł: Nie zbliżaj się tu! Zdejm z nóg sandały swoje, bo miejsce, na którym stoisz, jest ziemią świętą. Rzekł też: Jam jest Bóg ojca twego, Bóg Abrahama, Bóg Izaaka, i Bóg Jakuba. Wtedy Mojżesz zakrył oblicze swoje, bał się bowiem patrzeć na Boga”. 2Moj 3,2-6
A nieco dalej w tym samym rozdziale ten sam Anioł Boży objawia Mojżeszowi swoje imię: „JESTEM KTÓRY JESTEM” (w.14)
Tenże Anioł jest Bogiem, który prowadził i wybawił Jakuba:
„I błogosławił Józefowi, mówiąc: BÓG, z którym ojcowie moi, Abraham i Izaak, trwali w społeczności, BÓG, który prowadził mnie jak pasterz od początku życia aż po dzień dzisiejszy, ANIOŁ, który wybawił mnie od wszelkiego złego, niech błogosławi tym chłopcom i niech trwa wśród nich imię moje i imię ojców moich, Abrahama i Izaaka, i niech się zaroi od nich ziemia!” – 1Moj 48, 15-16
Tenże Anioł jest PANEM, który idzie przed Izraelitami w czasie ich ucieczki z Egiptu:
„A PAN szedł przed nimi w dzień w słupie obłoku, by ich prowadzić w drodze, a w nocy w słupie ognia, aby im świecić, żeby mogli iść dniem i nocą”. – 2Moj 13,21
„A ANIOŁ BOŻY, który kroczył przed obozem Izraela, przesunął się i szedł za nimi. I ruszył słup obłoku sprzed oblicza ich i stanął za nimi (…)” – 2Moj 14,19
To ten sam Anioł Boży pojawia się dwukrotnie w Księdze Sędziów i za każdym razem objawia, że jest Samym Bogiem:
„Pewnego razu przyszedł Anioł Pański i usiadł (…) podczas gdy Gedeon, jego syn, wyklepywał pszenicę (…) I ukazał mu się Anioł Pański i rzekł do niego: Pan z tobą, mężu waleczny! (…) Wtedy Pan zwrócił się do niego i rzekł: (…) On zaś rzekł do niego: Za pozwoleniem, Panie mój! (…) A Pan rzekł do niego: Ponieważ Ja będę z tobą, pobijesz Midiańczyków jak jednego męża. I odpowiedział mu: (…) A Anioł Boży rzekł do niego: Weź mięso i placki i połóż na tej tam skale, a polewkę wylej. I uczynił tak. Wtedy Anioł Pański wyciągnął laskę, którą trzymał w ręce i dotknął jej końcem mięsa i placków, a wtem buchnął ogień ze skały i strawił mięso i placki. Ale Anioł Pański zniknął z jego oczu. Gdy Gedeon przekonał się, że to był Anioł Pański, rzekł: Ach, Panie, Boże mój, przecież to Anioła Pańskiego oglądałem twarzą w twarz. Lecz Pan rzekł do niego: Pokój z tobą; nie bój się, nie umrzesz. I zbudował tam Gedeon ołtarz Panu, i nazwał go: 'Pan jest pokojem'”. – Księga Sędziów 6,11-24
„Anioł Pański odpowiedział Manoachowi: Choćbyś mnie zatrzymywał, nie będę jadł z twojej potrawy, lecz jeżeli chcesz ją przyrządzić, to złóż ją Panu jako całopalenie, Manoach nie wiedział bowiem, że to jest Anioł Pański. Potem rzekł Manoach do Anioła Pańskiego: Jakie jest twoje imię, abyśmy mogli cię uczcić, gdy spełnią się twoje słowa. Anioł Pański rzekł do niego: Czemu się pytasz o moje imię? Ono jest dziwne. Wtedy Manoach wziął koźlątko i ofiarę z pokarmów i złożył je na skale Panu, temu, który czyni dziwne rzeczy, a Manoach i jego żona widzieli, że gdy płomień buchnął znad ołtarza ku niebu, także Anioł Pański wzniósł się w płomieniu ołtarzowym w górę. Toteż Manoach i jego żona widząc to, upadli na swoje twarze na ziemię. I nie ukazywał się już Anioł Pański Manoachowi i jego żonie. Wtedy też poznał Manoach, że to był Anioł Pański. I rzekł Manoach do swojej żony: Na pewno pomrzemy, gdyż oglądaliśmy Boga. Lecz jego żona odpowiedziała mu: Jeśliby Pan chciał naszej śmierci, to nie przyjąłby z naszych rąk całopalenia ani ofiary z pokarmów i nie ukazałby nam tego wszystkiego ani teraz nie objawiłby nam czegoś podobnego”. – Księga Sędziów 13,1-23
W powyższych fragmentach widzimy wyraźnie ideę, że Bóg posyła Boga.
Nie próbujemy tu wykazać, że nauka o Trójcy Świętej została objawiona całkowicie już w Starym Testamencie, ale nie możemy też twierdzić, że jej tam wcale nie ma.